Hoe ga je om met de boosheid van een ander? Meer specifiek hoe ga je om met de boosheid van iemand die lijdt aan de ziekte van Alzheimer? Ik kreeg deze vraag van een mantelzorger tijdens een inspiratieavond rond draagkracht. Want ja, het is bikkel hard om als mantelzorger elke dag op nieuw geconfronteerd te worden met de hevige gevoelens van een dierbare.
In eerste instantie wil ik zeggen:
Het is inderdaad bikkel hard, om dag in dag uit om te gaan met de hevige emoties die gepaard gaan met de ziekte van Alzheimer of met andere vormen van dementie. Wees mild voor jezelf, want het is echt niet gemakkelijk. Het is hartverscheurend. De gevolgen van de ziekte zijn soms onmenselijk.
Het belangrijkste dat je kan doen is luisteren. We kunnen naar elkaar luisteren en elkaar ontvangen, zonder te oordelen over wat de ander voelt. Het is een houding die veel soelaas brengt, ook bij personen met dementie. Ontvang je oudere met zijn gevoelens van het moment.
Wees zoveel mogelijk de persoon nabij en laat de boosheid toe. Het helpt als je benoemt wat je ziet: ‘Ik zie dat je boos, verdrietig of angstig bent.’ Bevestig het en geef er woorden aan. Want net die woorden ontbreken bij een persoon met dementie. Je geeft erkenning en herkenning voor hem als persoon en voor wat hij voelt. Je reikt hem woorden aan zodat hij grip krijgt op wat hij zelf ervaart. Want hij voelt iets zonder te begrijpen wat er juist met hem gebeurt, zonder dat hij er woorden voor heeft.
Je kan vragen naar WAT er is. Vraag niet naar WAAROM want daar heeft hij waarschijnlijk geen antwoord op? De oorzaak van zijn gevoel is alweer weg uit zijn geheugen. Je vraagt beter naar wat er mis is, naar wat hij voelt, of wat hem dwars zit. Dan krijg je misschien een antwoord dat jou vooruit kan helpen.
Weet dat mensen met Alzheimer in een eigen universum leven. Je hebt niet altijd grip op hoe die universum eruit ziet. Probeer hier inzicht op te krijgen. Als mantelzorger, zoon, dochter of partner heb je het voordeel dat je de geschiedenis kent of toch delen ervan. Het helpt om zicht te krijgen op dat universum waarin je persoon met dementie in zit. Zo heb je meer kans om te begrijpen wat hem boos maakt.
Als professionele zorgverlener heb je minder vat op de geschiedenis. Je hebt dan weer het voordeel dat je gemakkelijker los kan komen van verwachtingen en vlotter kan ingaan op de beleving van het moment. En dat is net wat een persoon met dementie nodig heeft. Iemand die mee in het nu leeft, en ingaat op wat hij nu beleefd.
Als je weet dat een vrouw zich 20 jaar waant en naar huis wil om eten te maken voor haar kinderen dan heeft het geen zin om te zeggen dat het niet waar is, of dat zij rustig mag blijven zitten. Stel je voor dat je de dag van vandaag aan een jonge moeder zou zeggen dat ze niet voor haar vijfjarig kind moet zorgen, dan zou ze jou voor zot verklaren. Je zou veroordeeld worden voor aanzetten tot kinderverwaarlozing.
Onthou als laatste: niets is persoonlijk! Je bent enkel de toevallige persoon tot wie hij zich richt. Je bent enkel de ontvanger van de boosheid. Je ervaart misschien dat de boosheid voor jou bedoeld is maar niets is minder waar. De boosheid, of elk ander gevoel, zegt iets over de persoon die de boodschap verstuurt.
Het helpt als je jezelf de vraag stelt: ‘Mag die boosheid er van mij zijn? Mag de ander boos zijn? Of wil ik het liefst dat die boosheid zo snel mogelijk weg is? En wat doet de boosheid van de ander met mij?’
Wees geduldig en mild met jezelf.
Claire